Jak działają VAR, goal-line i technologia offside?

Jesteś fanem piłki nożnej? Zastanawiałeś się kiedyś, jak wygląda weryfikacja zdarzeń za pomocą systemu VAR? FIFA wyjaśnia to krok po kroku.

VAR – co to jest?

System wideoasystenta sędziego (video assistant referee, czyli w skrócie VAR) jest narzędziem pomocniczym dla sędziów. Wideoasystent ma wspierać arbitra w podejmowaniu decyzji w kontrowersyjnych sytuacjach czy też zwracać jego uwagę na niezauważone przez niego incydenty podczas meczu.

VAR wprowadzono po raz pierwszy podczas Mistrzostw Świata w 2018 roku, od tego czasu system został wdrożony w ponad 100 zawodach na całym świecie. 

Zespół VAR wspiera proces podejmowania decyzji przez sędziego w czterech sytuacjach zmieniających mecz:

• uznanie bramki (np. sprawdzenie, czy był spalony lub dotknięcie piłki ręką),
• decyzje o rzucie karnym – czy w polu karnym rzeczywiście doszło do faulu skutkującego taką decyzją,
• faule – czy zdarzenie kwalifikuje się do ukarania piłkarza czerwoną kartką, 
• Błędna tożsamość – gdy sędzia pomyli się co do tożsamości zawodnika i ukarze nie tego, co powinien.

W trakcie meczu zespół wideoasystentów sędziów nieustannie sprawdza błędy związane z tymi czterema sytuacjami zmieniającymi mecz. Zespół VAR komunikuje się z sędzią tylko w przypadku wyraźnych i oczywistych błędów lub poważnych pominiętych incydentów.

VAR podczas Mistrzostw Świata 2022 w Katarze

Zespół sędziów-wideoasystentów wspiera głównego arbitra meczu ze scentralizowanego pokoju operacji wideo (VOR) znajdującego się w Doha w Katarze. Wszystkie transmisje z kamer nadawcy głównego z ośmiu stadionów są dostarczane do VOR za pośrednictwem sieci światłowodowej. Sędzia na boisku na każdym stadionie rozmawia z zespołem VAR za pośrednictwem zaawansowanego światłowodowego systemu radiowego.

Zespół asystentów ma dostęp do 42 kamer transmisyjnych, z których osiem nagrywa w zwolnionym tempie, a cztery w tempie jeszcze bardziej zwolnionym. Powtórki w zwolnionym tempie są wykorzystywane na przykład w celu określenia miejsca kontaktu lub miejsca popełnienia przewinienia. Powtórki z normalną prędkością są wykorzystywane do subiektywnych ocen, na przykład w celu określenia intensywności przewinienia lub tego, czy zagranie ręką było karalne. 

Oprócz kamer transmisyjnych zespół VAR ma dostęp do transmisji z kamer używanych przez półautomatyczną technologię offside (którą wyjaśnimy w dalszej części artykułu). Zespół VAR może korzystać ze wszystkich nagrań z kamer nadawców gospodarzy FIFA. Nie dotyczy to jednak transmisji nadawanych przez licencjobiorców praw medialnych.

Zespół VAR 

Zespół składa się z wideoasystenta sędziego (VAR) i jego trzech asystentów (AVAR1, AVAR2 i AVAR3). Wszyscy członkowie zespołu są czołowymi sędziami meczów FIFA. Trzej operatorzy powtórek wybierają i zapewniają najlepsze kąty kamery.

VAR

VAR obserwuje główną kamerę na górnym monitorze i sprawdza lub przegląda incydenty na czteroczęściowym monitorze. Ponadto VAR jest odpowiedzialny za kierowanie zespołem VAR i komunikację z sędzią na boisku.

AVAR1

AVAR1 koncentruje się na głównej kamerze i informuje VAR o grze na żywo, jeśli incydent jest sprawdzany lub analizowany.

AVAR2

AVAR2 to sędzia asystujący sędziemu bocznemu. Sprawdza wszelkie potencjalne spalone za pomocą półautomatycznej technologii offside, aby przyspieszyć proces sprawdzania i przeglądania VAR.

AVAR3

AVAR3 koncentruje się na transmisji programu telewizyjnego, pomaga VAR w ocenie incydentów i zapewnia dobrą komunikację między VAR a AVAR2 znajdującym się na stanowisku spalonym.

Obszar przeglądu sędziego 

Obszar przeglądu sędziego (RRA) to wyraźnie oznaczony obszar zawierający ekran, który umożliwia sędziemu przegląd incydentów. Znajduje się przy boisku, w pobliżu stref technicznych.

VAR dla kibiców

Aby upewnić się, że wszyscy kibice na stadionie i oglądający mecz w telewizji lub na urządzeniach mobilnych są dobrze poinformowani podczas procesu weryfikacji, FIFA opracowała system informacji VAR dla nadawców, komentatorów i systemów informacyjno-rozrywkowych. W przypadku każdego meczu członek personelu FIFA informuje nadawcę, komentatora i system informacyjno-rozrywkowy o różnych etapach procesu przeglądu, w tym o przyczynie i wyniku przeglądu, za pośrednictwem podłączonego do sieci tabletu dotykowego. Osoba obsługująca tablet znajduje się w sali operacyjnej wideo i ma dostęp do kątów kamery, na które patrzy VAR. System informacyjny VAR jest również wykorzystywany do automatycznego tworzenia szablonów graficznych dla telewizji i wielkiego ekranu transmisyjnego na stadionie.

Jak testowano VAR?

System VAR dostawcy technologii Hawk-Eye Innovations Limited został pomyślnie przetestowany przez niezależny instytut testowy RISE AB zgodnie z istniejącym światowym standardem Programu Jakości FIFA . Zainstalowany system VAR na Mistrzostwa Świata 2022 w Katarze został przetestowany podczas meczów walidacyjnych przed rozpoczęciem turnieju na każdym stadionie rozgrywek.

Co się stanie, jeśli technologia nie zadziała? FIFA wdrożyła plany awaryjne na wypadek problemów z VAR. Wówczas sędzia i drużyny są informowane o awarii, ale mecz jest kontynuowany.

Oferty pracy z

Technologia goal-line

Innym ważnym systemem, który usprawnia sędziowanie na meczach jest technologia goal-line. To system natychmiastowego określania, czy piłka całym obwodem przekroczyła linię bramkową, co jest podstawą do uznania bramki. Technologia goal-line została po raz pierwszy wdrożona w 2014 roku i obowiązuje cały czas.

Technologia musi zapewniać wyraźne wskazanie, czy piłka całkowicie przekroczyła linię. Pomagają w tym czujniki umieszczone wewnątrz piłek. Informacja przekazywana jest na zegarek sędziego w ciągu jednej sekundy, co skutkuje jego natychmiastową reakcją. 

System wykorzystuje 14 szybkich kamer zamontowanych na wybiegu stadionu i pod dachem. Dane z kamer są wykorzystywane do tworzenia animacji 3D, aby zwizualizować decyzję kibicom oglądającym mecz.

Półautomatyczna technologia offside

Półautomatyczna technologia spalonych to narzędzie pomocnicze dla wideoasystentów i sędziów na boisku, które pomaga im podejmować szybsze i dokładniejsze decyzje dotyczące spalonych.

Technologia wykorzystuje 12 kamer zamontowanych pod dachem stadionu, które śledzą nie tylko piłkę, ale także do 29 punktów każdego indywidualnego zawodnika, 50 razy na sekundę, obliczając ich dokładną pozycję na boisku. 29 zebranych punktów danych obejmuje wszystkie kończyny, także te, które są istotne dla podejmowania decyzji o spalonym.  

Al Rihla, oficjalna piłka meczowa Adidas na Katar 2022, dostarczyła kolejny istotny element do wykrywania incydentów offside’owych. Wewnątrz piłki został umieszczony czujnik inercyjnej jednostki pomiarowej (IMU). Czujnik ten wysyła dane o piłce do sali operacyjnej wideo 500 razy na sekundę, co pozwala na bardzo precyzyjne wykrycie punktu kopnięcia.

Łącząc dane dotyczące śledzenia kończyn i piłki oraz stosując sztuczną inteligencję, technologia ta zapewnia automatyczny alarm offside’owy dla sędziów meczowych w sali operacyjnej wideo w każdym przypadku, gdy piłka zostanie odebrana przez napastnika, który znajdował się na pozycji spalonej w momencie zagrania piłki przez kolegę z drużyny. Przed poinformowaniem sędziego boiskowego, sędziowie VAR zatwierdzają proponowaną decyzję poprzez ręczne sprawdzenie automatycznie wybranego punktu kopnięcia i automatycznie utworzonej linii spalonego, która jest oparta na obliczonych pozycjach kończyn zawodników. Proces ten odbywa się w ciągu kilku sekund i oznacza, że decyzje o spalonym mogą być podejmowane stosunkowo szybko.

Po potwierdzeniu decyzji przez sędziego na boisku, dokładnie te same punkty danych o pozycji, które zostały użyte do podjęcia decyzji, są następnie generowane do animacji 3D, która opisuje pozycję kończyn zawodników w momencie zagrania piłki. Animacja jest następnie wyświetlana na ekranach na stadionie, a także udostępniana na potrzeby telewizyjnych transmisji meczów.